گوش از سه بخش، گوش خارجی، میانی و درونی تشکیل شده است. پرده گوش یا پرده صُماخ بخشی از گوش میانی است. یکی از مشکلاتی که ممکن است برای گوش رخ دهد، پاره شدن پرده گوش است. هنگام وارد شدن امواج صدا به کانال گوش، لایه‌ای نازک از غشاء – همان پرده گوش – مرتعش می‌شود و می‌لرزد. همین ارتعاشات از طریق پرده به استخوان‌های گوش داخلی می‌رسند و در آنجا طی فرایندی به سیگنال‌های عصبی تبدیل می‌شوند. در نتیجه‌ی این فرایند ما صدا را می‌شنویم.
پرده گوش همچنین نقش محافظتی هم دارد. این پرده از بخش میانی گوش در برابر انواع باکتری‌ها و ویروس‌ها، آب و هر ماده خارجی دیگری حفاظت می‌کند.
بنابراین پرده گوش یکی از اجزای کلیدی در فرایند شنیدن انسان است. اگر آسیب جدی ببیند می‌تواند شنیدن را سخت یا کاملا مختل کند. و همینطور پارگی آن امنیت بخش میانی گوش را به خطر می‌اندازد و ممکن است آلودگی‌ها به گوش میانی رسیده و مشکلاتی جدی به بار بیاورند.
نشانه‌های پاره شدن پرده گوش
پارگی پرده گوش
- حالت تهوع، گیجی یا بی‌تعادلی
- خروج ترشحات (احتمالا آغشته به خون) از گوش
- کم‌شنوایی یا عدم شنوایی
- درد شدید و احتمالا موقت
- زنگ زدن، سوت کشیدن، وزوز کردن، یا شنیدن صدا در سر
- گرفتگی گوش
علل احتمالی پارگی پرده گوش یا سوراخ شدن آن
پارگی پرده گوش می‌تواند بر اثر عوامل مختلفی رخ دهد. عواملی مانند:
1. عفونت گوش میانی
اصلی‌ترین و پربسامدترین عامل پاره شدن پرده گوش – به خصوص در کودکان – عفونت گوش است. عفونت وقتی منجر به پارگی پرده گوش می‌شود که ویروس یا باکتری‌هایی در پشت پرده جمع شده‌اند، باعث ترشح مایعات بشوند. در وقتی که حجم ترشحات افزایش یابد، آن مایعات چرک‌آلود پشت پرده گوش جمع می‌شوند و در نهایت با فشار آوردن به پرده گوش منجر به پارگی یا سوراخ شدن آن می‌شوند. عفونت گوش یکی از دردآورترین مشکلاتی است که ممکن است برای گوش روی دهد.
همچنین بخوانید: راهنمای جامع خرید سمعک گوش
2. تغییرات فشار هوا یا باروترمای گوش
گوش میانی از طریق یک لوله‌ی باریک به نام لوله استاش به پشت بینی (و انتهای گلو) وصل شده است. لوله‌ی استاش کمک می‌کند که فشار هوا در دو طرف پرده گوش متعادل باشد. فشار هوای کانال گوش برابر با فشار هوای محیط است و در اصل وظیفه‌ی لوله‌ی استاش یکسان کردن فشار داخل گوش میانی با فشار محیط است.
حال ممکن است به دلایل مختلفی به صورت ناگهانی اختلاف فشار در پشت و جلوی پرده گوش بالا برود. در این صورت ممکن است، پرده گوش بسته به میزان فشار درد بگیرد، پاره یا سوراخ شود.
- عوامل احتمالی پاره شدن پرده گوش بر اثر اختلاف فشار زیاد:
- سیلی محکم (وقتی دستِ باز با قدرت زیاد به گوش اصابت می‌کند مقدار زیادی هوا را به درون گوش فشار می‌دهد)
- شنای زیرآب و غواصی (عمق بیشتر آب، فشار بیشتری هم بر گوش می‌آورد)
- گرفتگی لوله‌ی استاش (که می‌تواند بر اثر سرماخوردگی، عفونت سینوسی و آلرژیک رخ دهد)
- تغییر فشار بر اثر تغییر ارتفاع (هنگام کوهنوردی یا سفر هوایی ممکن است اتفاق بیفتد)
3. صدای نامتعارف و بلند
همانطور که گفته شد، پرده گوش لایه‌ای نازک از غشاء سلولی است. بنابراین ممکن است برخورد امواج قدرتمند صدا باعث پاره شدن پرده گوش بشود. مانند صدای باند کنسرت‌ها و تالارها، صدای کار کردن ماشین آلات سنگین، صدای ناشی از کارهای ساختمانی و معدنی، صدای ناشی از انفجار یا شلیک گلوله و غیره. البته پارگی پرده گوش بر اثر شنیدن صدای بلند اتفاقی نادر اما محتمل است.
4. برخورد اشیاء خارجی
طول تقریبی کانال گوش از ورودی تا پرده گوش در انسان بزرگسال حدود 2.5 سانتی متر است. ممکن است سهوا شیء تیزی وارد گوش شود و به پرده گوش برخورد کند. بسته به شدت برخورد، گوش متحمل درد، سوراخ شدن یا پاره شدن پرده گوش می‌شود.
5. ضربه‌ی شدید به سر
ضربه‌های محکم به سر، در حدی که موجب شکستن و یا جابه‌جایی استخوان‌های جمجمه یا اجزای داخلی گوش شوند هم می‌توانند، عملکرد پرده گوش یا لوله‌ی استاش را مختل کنند یا حتی موجب پاره شدن پرده گوش بشوند.
تشخیص و آزمایش پاره بودن یا نبودن پرده گوش
پاره شدن پرده گوش
- آزمایش و تست میزان شنوایی بیمار
- بررسی فضای داخل گوش با استفاده از دستگاه اتوسکوپ
- انجام آزمایش بر روی مایع یا ترشحاتی که از گوش بیرون آمده و تایید یا عدم تایید وجود عفونت در گوش میانی
- بررسی عکس‌العمل پرده گوش نسبت به تغییر فشار با استفاده از دستگاه تیمپانومتری و فرستادن هوا با درجه‌های مختلف فشار به سمت پرده
3 روش درمان پاره شدن پرده گوش
1. تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها
تجویز و استفاده از آنتی‌بیوتیک خوراکی یا قطره‌ای بخشی از فرایند درمان پارگی پرده گوش بر اثر عفونت است. آنتی‌بیوتیک‌ها عفونت موجود را نابود و از بروز عفونت‌های بعدی جلوگیری می‌کنند.
2. ترمیم پرده گوش با وصله کردن آن
در این روش یک لایه‌ی نازک به پرده‌ی آسیب دیده دوخته یا وصله می‌شود. این لایه به ترمیم و رشد دوباره‌ی غشاء کمک کرده و حتی سرعت فرایند بهبود و بازسازی را بالا می‌برد.
3. انجام عمل جراحی تیمپانوپلاستی
در مواقعی ممکن است سوراخ یا پارگی پرده گوش به قدری بزرگ باشد که عمل تیمپانوپلاستی لازم شود. در این عمل بافت‌هایی از نقاط دیگر بدن برداشته و به سوراخ یا پارگی پرده پیوند می‌خورد.
جمع‌بندی
در این مقاله با ساختار گوش، عملکرد و کارکرد پرده گوش، علائم پارگی پرده گوش، دلایل احتمالی آسیب دیدن یا پاره شدن پرده گوش، نحوه‌ی آزمایش و بررسی پارگی پرده گوش و شیوه‌ی درمان پارگی پرده گوش صحبت کردیم.
مقاله پیشنهادی: روش‌های درمان وزوز گوش
نکاتی وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توانید از پاره شدن پرده گوش پیشگیری کنید:
- از فرو کردن هر چیز تیزی در گوش خودداری کنید و کودکان را هم از آن منع کنید. برای پاک کردن کانال گوش شست و شوی بخش بیرونی آن در حمام و خشک کردن آن با دستمال تا جایی که سبابه داخل می‌رود، کافی است اما لازم نیست. چون ترشحات درون کانال گوش چیزی ضروری هستند و برای شما آسیب یا خطری ندارند.
- تا جایی که می‌توانید از زیاد شدن اختلاف فشار در دو طرف پرده گوش جلوگیری کنید. برای مثال در هنگام مسافرت هوایی یا کوهنوری با آدامس بجوید یا به صورت ارادی سعی کنید خمیازه بکشید.
- تا جایی که می‌توانید گوش خود را خشک نگه دارید. برای مثال می‌توانید قبل از حمام با زدن گوش‌گیر یا آغشته کردن کانال گوش به روغن از ورود آب به درون آن پیشگیری کنید.
- گرفتگی لوله‌ی استاش در زمان عفونت سینوسی یا سرماخوردگی احتمال بالاتری دارد که خود منجر به اختلاف فشار و آسیب به پرده گوش می‌شود. در این زمان‌ها از قرار گرفتن در ارتفاعات یا سفر هوایی خودداری کنید.
- در عروسی‌ها و کنسرت‌ها تا جای ممکن جایی دور از بمانید. اگر در مجاورت صدای بلند مثل صدای ماشین آلات صنعتی و سنگین قرار گرفتید از گوش‌گیر استفاده کنید.